Hoewel veel pas bevallen vrouwen lijden aan een postnatale depressie, krijgen ze lang niet altijd een officiële diagnose. Een nieuwe bloedtest zou de aandoening eerder kunnen opsporen, waardoor de behandeling sneller van start kan gaan.
Postnatale depressie (PND) komt wereldwijd bij tien tot twintig procent van de pas bevallen moeders voor. De aandoening heeft verstrekkende gevolgen: vrouwen worden depressief, hebben zware stemmingswisselingen en trekken zich terug van familie en vrienden. Bovendien kan de moeder geen emotionele band met haar baby ontwikkelen. Een eerdere depressie kan een risicofactor zijn, maar toch hebben de meeste vrouwen met PND daarvoor nooit tekenen van depressie vertoond.
Voor een nieuwe studie, gepubliceerd in Neuropsychopharmacology, hebben onderzoekers het bloed van 136 zwangeren getest tussen week 34 en 36 in hun zwangerschap. Ze vonden dat de vrouwen die later PND ontwikkelden, anders reageerden op het geslachtshormoon progesteron tijdens het derde trimester van de zwangerschap. Progesteron wordt gevormd uit cholesterol en heeft veel verschillende functies. Een van die functies is het regelen van gamma-aminoboterzuur (GABA), een neurotransmitter die het zenuwstelsel beïnvloedt en voor een goed gevoel zorgt. Bij de afbraak van progesteron ontstaan metabolieten. De verhouding van die afbraakproducten, in dit geval neurosteroïden, kan de kalmerende werking van het GABA blokkeren of versterken.
Wanneer GABA-receptoren geactiveerd zijn, zijn negatieve ionen vrij om naar het neuron te bewegen. Dat maakt het neuron meer negatief geladen, wat de neuronale activiteit blokkeert en zorgt voor een rustgevend gevoel. Maar wanneer die receptoren GABA blokkeren, kunnen de negatieve ionen zich niet door het neuron bewegen en kunnen ze de stressrespons niet dempen. Deelnemers van het onderzoek die een postnatale depressie ontwikkelden, hadden meer progesteron in het bloed. Dat komt doordat het helemaal niet afgebroken werd of omdat hun bloed meer metabolieten bevatte die de GABA-receptoren blokkeerden.
Betaalbare bloedtest
Om de onderdiagnostiek van de aandoening aan te pakken, is het cruciaal om de symptomen van PND te voorspellen. Dat zegt Lauren M. Osborne, hoofdauteur van de nieuwe studie en vice-voorzitter van de afdeling gynaecologie aan de Cornell-universiteit. ‘Als we een bloedtest hebben die postpartum depressie op voorhand opspoort, kunnen artsen en patiënten direct na de bevalling de behandeling in het ziekenhuis starten. Zo kunnen we de postnatale depressie de kop indrukken’, zegt ze. De volgende stap is een herhaling van het onderzoek op grotere schaal met een gevarieerdere populatie, om te controleren of de resultaten dan standhouden. Osborne zegt dat de ontwikkeling van een betaalbare bloedtest, die een vast onderdeel kan worden van de prenatale zorg, nog lang niet in zicht is.
De medicatie vermindert de symptomen van postnatale depressie bij sommigen vrijwel onmiddellijk
‘Dit is belangrijk, want een postnatale depressie wordt vaak pas laat herkend. Daardoor kunnen de gevolgen op lange termijn voor zowel de moeder als het kind ernstiger zijn’, zegt Elseline Hoekzema, neurowetenschapster aan het Amsterdam UMC en niet betrokken bij dit onderzoek. Als de aandoening niet opgespoord wordt, kan het heel triest aflopen. Zelfdoding is momenteel de belangrijkste oorzaak van moedersterfte in de VS: bij ongeveer een op vijf van de postpartum sterfgevallen is er sprake van zelfdoding.
Volgens Osborne kan de bloedtest samen met een relatief nieuwe maar al beschikbare behandeling gebruikt worden. Het medicijn, zuranolone, is door het Amerikaanse gezondheidsagentschap (FDA) in 2023 goedgekeurd. In Europa is dat nog niet het geval. Zuranolone is een synthetische versie van allopregnanolon, een afbraakproduct van progesteron, dat de werking van GABA in het brein verbetert. Als een lager progesteronniveau of een hogere allopregnanolon-pregnanolonverhouding GABA afremt en zo daadwerkelijk een postpartum depressie veroorzaakt, beschikken onderzoekers misschien al over een effectieve behandeling.
De medicatie is nog niet getest op zwangeren, dus het is nog onbekend of die veilig is voor moeder en foetus. Het is wel al duidelijk dat de medicatie de symptomen van postnatale depressie bij sommigen vrijwel onmiddellijk vermindert. Bovendien verdwijnen de symptomen binnen de twee weken bijna volledig. Dit staat in contrast met traditionele antidepressiva, die soms pas maanden later beginnen te werken.
Maar er zijn nadelen. De opvallendste bijwerkingen zijn intense slaperigheid en vermoeidheid. De behandeling duurt twee weken, dus in die periode kunnen de ouders het best een extra oppas inschakelen die helpt met de verzorging van de baby.
Het onderzoek geeft ook aanwijzingen over wat er misgaat bij vrouwen met PND. Dat zegt Jamie Maguire, professor neurowetenschappen aan de Tuftuniversiteit. ‘Het vertelt ons niet alleen iets over een mogelijke oorzaak, maar ook over de onderliggende neurobiologie van een postnatale depressie’, zegt Maguire. Zij was niet betrokken met het onderzoek. Verder voegt ze toe dat dat resultaat bevestigt wat onderzoekers al jaren denken: dat de oorzaak van PND verschilt van die van een ‘gewone’ depressie. Die laatste wordt gelinkt aan een ongebalanceerde hoeveelheid neurotransmitters in de hersenen, zoals serotonine en dopamine.
De resultaten van de nieuwe studie komen geen moment te vroeg. Postnatale depressie wordt te weinig onderzocht en de behandelingen zijn beperkt. Bovendien heerst er nog een onnodig taboe over het onderwerp, waardoor veel vrouwen er in stilte onder lijden. ‘Dit onderzoek kan een grote impact hebben voor deze groep patiënten’, besluit Maguire.
Help je hulp nodig?
Wie vragen heeft over zelfdoding, kan in België terecht op het gratis nummer 1813 en www.zelfmoord1813.be.
In Nederland kan je praten over zelfdoding bij de landelijke hulplijn 113 Zelfmoordpreventie. Telefoon 0900-0113 of 113.nl.
Vertaling: Lisa Vanroye
