We kunnen iedere dag van het jaar naar de sterren kijken, maar heel soms krijgen we spectaculaire shows te zien.
Het is iedereen al wel eens overkomen: terwijl je ’s avonds naar huis wandelt zie je iets uit je ooghoek. Als je naar boven kijkt is het alweer weg. Je hebt net het einde meegemaakt van de reis van een meteoor die miljarden jaren geduurd heeft. Zomaar, 100 kilometer boven je.
We kunnen iedere dag van het jaar naar de sterren kijken, maar heel soms krijgen we spectaculaire shows te zien. De meeste meteoren beginnen als bevroren kometen. Wanneer ze dichter bij de zon komen begint het ijs te smelten. Dit gebeurt wanneer ze zo ongeveer in de baan van Mars zijn. Terwijl de komeet smelt komen er kleine stukjes gruis los die de komeet volgen in zijn baan rond de zon. Wanneer de Aarde dit spoor van gruis doorkruist worden die kleine stukjes een paar seconden lang vurige meteoren. Zo’n meteoor noemen wij dan een vallende ster. Zo’n sterrenregen of meteorenzwerm duurt meestal enkele dagen.
We vernoemen deze meteorenzwermen naar het punt in het heelal waar ze ontstaan: de radiant. De Geminiden komen van de constellatie Gemini, de Perseïden komen van Perseus… De sterrenregens komen ieder jaar op hetzelfde moment voor, wanneer de Aarde voorbij de baan van de komeet in kwestie komt.
Het aantal meteoren dat we per uur kunnen zien is afhankelijk van verschillende factoren. Bij een heldere maan zijn ze minder goed te zien. Als de komeet recent langs de zon is gepasseerd zijn de meteoren beter te zien omdat het spoor van gruis groter is. Ook het tijdstip is belangrijk. De rotatie van de Aarde zorgt ervoor dat de meteoren op bepaalde tijdstippen beter te zien zijn dan op andere.
Je kansen verhogen
Hier volgen enkele tips voor diegenen die dit natuurlijke vuurwerk graag met eigen ogen willen zien.
- Vind een plek met een heldere hemel en weinig of geen lichtvervuiling
- Neem een bureaustoel mee zodat je naar boven kan kijken zonder je nek te forceren
- Wees bereid om heel laat op te blijven
- Vergeet geen dekentjes, warme dranken en een zaklamp
- Pak liefst ook wat gezelschap mee
De eerste 20 minuten zal je waarschijnlijk niets zien omdat je ogen nog moeten wennen aan het donker. Daarna zullen de meteoren langzaamaan zichtbaar worden.
De beste seizoenen om sterrenregens te zien
De meteorenzwermen beginnen al vroeg in het jaar. De Quadrantiden zijn te zien tussen 28 december en 7 januari. De radiant ligt ergens ten noordoosten van de Steelpan in de constellatie de Grote Beer. (de Steelpan is het helderste stuk van de Grote Beer). De Quadrantiden hebben maar een heel korte piek. Hier kunnen we uit opmaken dat het spoor van gruis dat de komeet achterlaat erg kort is. Het aantal vallende sterren van de Quadrantiden varieert ook ieder jaar.
In de lente valt er niet zo veel te zien. Enkel de Lyriden tussen 16 en 25 april en de Eta Aquariden tussen 19 en 28 mei. Maar deze twee sterrenregens zijn niet erg spectaculair. In augustus komt het seizoen pas echt op gang, met de Perseïden. Deze sterrenregen duurt een aantal weken en piekt op 13 augustus. Per uur zie je vaak wel 100 of meer vallende sterren.
De Orioniden zijn zichtbaar tussen 20 en 22 oktober. Deze sterrenregen is afkomstig van de komeet van Halley. Er vallen niet zo veel sterren als bij de Perseïden, slechts 20 per uur. Toch zijn de Orioniden zeker ook de moeite om naar te kijken. Als je een kleine telescoop koopt kun je ook de Orionnevel bewonderen.
In november beginnen de Tauriden. Zij zijn afkomstig van de komeet Encke. De Tauriden hebben relatief weinig vallende sterren, slechts 10 tot 15 per uur. Wat maakt hen dan zo speciaal? De meteoren van de Tauriden zijn groter dan de andere. Ze lijken eerder op kiezel dan op gruis. Door die grootte ontstaan er vuurballen: enorm verlichte banen die soms een verschillende kleur krijgen.
Tussen 17 en 18 november zien we dan de piek van de Leoniden. Normaal gezien is het aantal vallende sterren van deze meteorenzwerm vrij laag, zo’n 10 tot 20 per uur. Soms schiet het aantal echter de hoogte in, tot wel 1000 of zelfs 100 000 vallende sterren per uur. Niemand weet wanneer deze sprongen gebeuren, hou dus zeker een oogje in het zeil.
Het jaar eindigt met de Geminiden. Deze meteorenzwerm is het populairst bij amateurs. De donkere, heldere decembernachten zijn dan ook ideaal om vallende sterren te spotten. De piek van de Geminiden ligt tussen 13 en 14 december. Per uur vallen er ongeveer 200 sterren. Dit aantal lijkt ieder jaar nog te stijgen.
Vertaling: Silke Hendriks
