Een nieuw oogapparaat herstelt het leesvermogen van mensen met tot nu toe onbehandelbaar gezichtsverlies.
Beeld: Afbeelding van de chip in het oog van een patiënt.
Leeftijdsgebonden maculadegeneratie (LMD) is de meest voorkomende vorm van ongeneeslijke blindheid bij ouderen. Er zijn twee vormen: natte en droge LMD. Bij mensen met droge LMD sterven de lichtgevoelige cellen – de staafjes en de kegeltjes – in het centrale deel van het netvlies – de macula of gele vlek – in de loop van enkele jaren af, waardoor ze hun centrale gezichtsvermogen verliezen en onder andere niet meer kunnen lezen. Hun perifere zicht blijft wel intact.
Door een proces dat geografische atrofie (GA) wordt genoemd kan droge LMD leiden tot een volledig verlies van het gezichtsvermogen, omdat de cellen afsterven en de centrale macula wegsmelt. Er is momenteel geen behandeling voor GA waaraan wereldwijd 5 miljoen mensen lijden.
Voor een Europese klinische studie, geleid door oftalmoloog Frank Holz van de Universiteit van Bonn, werden in 17 ziekenhuizen in vijf landen (Duitsland, Verenigd Koninkrijk, Frankrijk, Italië en Nederland) in totaal 38 patiënten verzameld die het centrale gezichtsvermogen van hun ogen hadden verloren door de ziekte en alleen nog een beperkt perifeer gezichtsvermogen hadden. Bedoeling was een nieuw oogapparaat – PRIMA (photovoltaic retina implant microarray) – te testen.
Verwijdering van glasvocht
Ze ondergingen een vitrectomie, waarbij het glasvocht tussen de lens en het netvlies van hun oog werd verwijderd. Vervolgens bracht een chirurg onder het midden van hun netvlies een ultradunne microchip in. Het implantaat had de vorm van een simkaart van slechts 2 mm x 2 mm groot en 30 micrometer dik en moest de lichtgevoelige cellen vervangen die door de ziekte verloren waren gegaan. De patiënten kregen ook een augmented reality-bril met een videocamera die beelden kon vastleggen en omzetten naar infraroodlichtpatronen die naar het netvliesimplantaat werden gestuurd. Bovendien werd aan hun broeksband een kleine computer bevestigd waarmee ze later konden in- en uitzoomen op wat ze te zien kregen en het contrast en de helderheid ervan konden aanpassen.
Wanneer hun oog volledig was genezen werd de chip geactiveerd. De videocamera in de bril projecteerde het beeld op de chip. AI-algoritmes in de zakcomputer verwerkten deze informatie en zetten ze om in een elektrisch signaal. Dit signaal ging via hun netvlies- en optische zenuwcellen naar hun hersenen, waar het werd geïnterpreteerd als beeld. De patiënten gebruikten hun bril om scherp te stellen, scanden het belangrijkste object in het geprojecteerde beeld van de videocamera en gebruikten de zoomfunctie om de tekst te vergroten. Elke patiënt doorliep een intensief revalidatieprogramma van enkele maanden om de signalen te leren interpreteren.
Uit de studie bleek dat van de 32 patiënten die nadien werden getest er 26 – of dus 84 procent – weer letters, cijfers en woorden konden lezen als ze zich goed concentreerden. Ze konden gemiddeld ook vijf regels van een testkaart lezen, terwijl sommigen daarvan vóór hun operatie niet eens de kaart konden zien.
De onderzoekers geven nog mee dat het inbrengen van de chip veilig kan worden uitgevoerd door alle getrainde vitreoretinale chirurgen in minder dan twee uur. Er loopt een aanvraag om het op de markt te brengen.
