Cellen uit het oog van een overleden persoon konden succesvol getransplanteerd worden in de ogen van apen.
Het retinale pigmentepitheel, een laag cellen in het netvlies, fungeert als een barrière en regulator in het oog om optimaal te kunnen zien. Problemen met deze cellen kunnen leiden tot oogaandoeningen en zelfs blindheid veroorzaken. Nieuw onderzoek laat zien dat stamcellen afkomstig van menselijke kadaverdonoren na bewerking in het laboratorium veilig onder het netvlies konden worden getransplanteerd bij apen. De onderzoekers verwachten dat deze methode in de toekomst mogelijk veelbelovend kan zijn voor het redden van het gezichtsvermogen bij patiënten met netvliesaandoeningen.
Er zijn op het moment wereldwijd zo’n 200 miljoen mensen die lijden aan blindheid als gevolg van beschadigde netvliescellen. Om deze populatie cellen te herstellen, haalden de onderzoekers retinale stamcellen uit gedoneerde volwassen kadaverogen, groeiden ze in het lab tot retinale pigmentepitheelcellen, en transplanteerden ze daarna in de ogen van apen. Deze unieke cellen kunnen mogelijk dienen als een onbeperkte bron van menselijke netvliescellen. Ook bieden deze cellen de mogelijkheid om donoren gericht te matchen met hun ontvangers.
Succesvolle integratie
De getransplanteerde cellen werden stabiel geïntegreerd, zonder ernstige bijwerkingen, zo schrijven de onderzoekers in Stem Cell Reports.1 Bovendien namen de stamcel-afgeleide netvliescellen gedeeltelijk de functie van de cellen van de aap over en waren de cellen in staat om de normale fotoreceptorfunctie (het zien van licht) te ondersteunen. Hoewel er nog veel experimenten moeten worden uitgevoerd, spreekt het team over een belangrijke vroege stap voor de behandeling van blindheid bij mensen.
Hoogleraar moleculaire oogheelkunde Anneke den Hollander (Radboudumc): ‘Het omzetten van stamcellen naar netvliescellen is op zichzelf niet nieuw. In een aantal klinische studies zijn de transplantaties zelfs al uitgevoerd bij de mens. Wat deze studie uniek maakt is dat de stamcellen afkomstig zijn uit de ogen van donoren. In eerdere studies zijn embryonale stamcellen gebruikt of stamcellen die gemaakt zijn vanuit huidcellen van de patiënt zelf zogenaamde ‘induced pluripotent stem cells’ of iPSCs. Die studies lieten zien dat het transplanteren van gekweekte netvliescellen veilig is. De eerste studie liet ook daadwerkelijk visuele verbetering zien in patiënten die de behandeling kregen. Dit zijn mooie ontwikkelingen die hoop bieden op een behandeling voor vormen van slechtziendheid die nu nog onbehandelbaar zijn.’
Toepassing bij ziekte
Oogarts Reinier Schlingemann (AmsterdamUMC): ‘Het is een interessante studie en het zou geweldig zijn als het gaat lukken, maar er is nog een lange weg te gaan. De uitdaging wordt om de techniek toe te passen in ‘zieke ogen’, waarbij het netvlies volledig beschadigd is. Hierbij is het de vraag of dit gaat lukken. Je kunt het vergelijken met een oerwoud: als je daar 10 bomen kapt op 1000 m2 dan groeit dit na een aantal jaren wel weer terug. Maar als je het hele oerwoud kapt tot een woestijn, dan kun je in die woestijn planten wat je wilt maar het gaat meteen dood. Dat geldt eigenlijk ook voor de beschadigde ogen: het is de vraag of dat weefsel nog wel in staat is om te herstellen. Al met al is het zeker een veelbelovende stap in de goede richting, maar we moeten niet te vroeg juichen.’
