Creatine heeft misschien wel de slechtste PR in de wereld van sportvoeding. In het ene kamp: de fans, die het zien als een spieropblazende poedertruc. In het andere: de sceptici, die argwanend zijn en het bijna als een soort doping beschouwen. En dat is jammer, vindt apotheker Arno Vermote.
Want als er één supplement is dat zijn effectiviteit keer op keer heeft bewezen, dan is het creatine wel. Niet alleen voor wie gewichten heft, maar ook voor ouderen, herstellende patiënten, en zelfs in bepaalde neurologische settings. Zoals altijd zit de échte kracht echter in de context — en niet alleen in het potje.
Wat is creatine?
Creatine is een stof die je lichaam zelf aanmaakt én die je binnenkrijgt via voeding – vooral uit rood vlees, vis en zuivel. Het speelt een centrale rol in onze energievoorziening. Bij fysieke inspanningen fungeert het, onder de vorm van creatinefosfaat, als energieopslagplaats in spiercellen: het levert razendsnel fosfaatgroepen aan om ATP, de universele ‘energiewaarde’ van onze cellen, weer op peil te brengen. Hoe sneller je ATP kunt aanvullen, hoe langer je kracht kunt leveren bij korte, intense inspanningen. Dat betekent nét dat extra sprintje trekken of die laatste herhaling eruit persen.
Supplementen met creatine zorgen ervoor dat je spieren beter verzadigd raken, waardoor je bij herhaaldelijke intensieve inspanning net iets verder kan gaan. Op termijn vertaalt zich dat in grotere kracht- en spierwinst.
Is het veilig en hoe veel mag je gebruiken?
Ja, creatine is veilig – en dat is geen verkoopspraatje. Er zijn duizenden studies, waaronder langetermijnonderzoek bij kinderen, ouderen en patiënten, die geen negatieve gezondheidseffecten aantonen bij normaal gebruik. Een recente analyse van 685 klinische studies en internationale meldingen van bijwerkingen bevestigde dat creatinegebruikers niet vaker ongewenste effecten rapporteerden dan mensen die een placebo kregen. [1]
Je kunt kiezen voor een korte ‘laadfase’ van 15 tot 25 gram per dag in de eerste week gevolgd door een onderhoudsdosering van 3 tot 5 gram per dag. Die laadfase hoeft echter niet per se – je kan ook rustig opbouwen met 3 tot 5 gram per dag. Dan duurt het gewoon iets langer voor je spieren verzadigd zijn met creatine. Beide schema’s werken en er is geen sterke evidentie dat laden “beter” is — alleen sneller. [2]
Een lichte gewichtstoename is mogelijk, maar dat is vocht in de spier, geen vetophoping. Het is dan ook belangrijk om bij creatinesuppletie voldoende water te drinken. Verder bestaan er hardnekkige mythes die stellen dat je van creatine kaal zou worden of dat je er nieren als rozijnen van zou krijgen. Klopt niet. [3]
Wel een kanttekening: bij mensen met bestaande nierproblemen is het verstandig om eerst een arts te raadplegen.
Welke vorm is het best?
De gouden standaard is creatine monohydraat. Het is goedkoop, stabiel, goed onderzocht en werkt prima. Er zijn talloze hippe varianten op de markt, maar geen enkele heeft tot nu toe bewezen significant beter te zijn dan de klassieke monohydraat-vorm. [3]
Is het iets voor iedereen?
Nee. Creatine is geen wondermiddel om meteen indrukwekkende biceps te ontwikkelen die eruitzien alsof ze rechtstreeks uit marmer zijn gehouwen. Het levert vooral meerwaarde voor wie regelmatig krachttraining of explosieve inspanningen doet: sprinters, powerlifters, CrossFitters. Ook bij ouderen met spierverlies (sarcopenie) kan het helpen om spiermassa en mobiliteit te behouden
Omgekeerd zullen mensen die af en toe eens op een crosstrainer springen en er verder een ongezonde levensstijl op na houden, er geen wonderen van mogen verwachten.
Hoe zit het met ouderen?
Met het ouder worden neemt spiermassa en -kracht onvermijdelijk af, een proces dat we kennen als sarcopenie. Dat klinkt onschuldig, maar minder spierkracht betekent meer kans op vallen, meer botbreuken en verminderde zelfstandigheid. Krachttraining blijft de beste remedie, maar creatine kan die effectiviteit een flinke boost geven. Ouderen die creatine nemen en trainen, bouwen meer spiermassa en kracht op dan wie alleen traint. Op zichzelf — dus zonder training — is creatine minder indrukwekkend. Ja, het kan lichte verbeteringen geven in spiervermoeidheid, maar verwacht geen wonderen voor kracht of spiermassa.
Interessant: creatine met training zou ook botverlies vertragen, bijvoorbeeld bij postmenopauzale vrouwen. Zonder training verdwijnt dat voordeel echter weer. [4], [5]
De boodschap? Wie fit en mobiel wil blijven, kan creatine als bondgenoot gebruiken — maar dan wel samen met goede krachttraining. Een potje creatine alleen doet geen wonderen.
Creatine en het brein
Interessant: creatine blijkt ook een rol te spelen in het brein. Onderzoek bekijkt momenteel of het supplement effect kan hebben op cognitieve prestaties, mentale vermoeidheid of zelfs neurologische aandoeningen. De evidentie is nog pril, maar veelbelovend. [6]
Tijd voor minder hypes, meer nuance
Creatine is geen magisch spierpoeder, maar ook geen gif. Het is wat het is: een nuttig supplement met bewezen effecten – wanneer je het correct en bewust gebruikt. De wetenschap is er duidelijk over, en de praktijk bevestigt het: bij de juiste doelgroep, in combinatie met training, gezonde voeding en voldoende rust, kan creatine een waardevol en veilig hulpmiddel zijn.
Referenties:
- Kreider, R. B., Gonzalez, D. E., Hines, K., Gil, A., & Bonilla, D. A. (2025). Safety of creatine supplementation: analysis of the prevalence of reported side effects in clinical trials and adverse event reports. Journal of the International Society of Sports Nutrition, 22(sup1). doi:10.1080/15502783.2025.2488937
- Hultman, E., Söderlund, K., Timmons, J. A., Cederblad, G., & Greenhaff, P. L. (1996). Muscle creatine loading in men. Journal of Applied Physiology, 81(1), 232–237. https://doi.org/10.1152/jappl.1996.81.1.232
- Antonio, J., Candow, D. G., Forbes, S. C., Gualano, B., Jagim, A. R., Kreider, R. B., Rawson, E. S., Smith-Ryan, A. E., VanDusseldorp, T. A., Willoughby, D. S., & Ziegenfuss, T. N. (2021). Common questions and misconceptions about creatine supplementation: What does the scientific evidence really show? Journal of the International Society of Sports Nutrition, 18, Article 1 https://doi.org/10.1186/s12970-021-00412-w
- Gualano, B., Rawson, E. S., Candow, D. G., & Chilibeck, P. D. (2021). Creatine supplementation in the aging population: effects on skeletal muscle, bone and brain. Aging Research Reviews, 70, 101376. https://doi.org/10.1007/s00726-016-2239-7
- Chilibeck, P. D., Kaviani, M., Candow, D. G., & Zello, G. A. (2017). Effect of creatine supplementation during resistance training on lean tissue mass and muscular strength in older adults: a meta-analysis. Medicine & Science in Sports & Exercise, 49(3), 544–551. https://doi.org/10.2147/OAJSM.S123529
- Prokopidis, K., Giannos, P., Triantafyllidis, K. K., Kechagias, K. S., Forbes, S. C., & Candow, D. G. (2023). Effects of creatine supplementation on memory in healthy individuals: A systematic review and meta-analysis of randomized controlled trials. Nutrition Reviews, 81(4), 416–427. https://doi.org/10.1093/nutrit/nuac064
