Bomen maken onze steden leefbaar: ze koelen, zuiveren de lucht en brengen rust. Maar achter elke aanplant en kap schuilen lastige keuzes.
Foto: Bomenkap in onder meer de Drakenhoflaan in Deurne leidde tot protest van buurtbewoners.
De voordelen van bomen in de stad zijn groot: ze zorgen voor schaduw en verkoeling bij heet weer, ze maken de lucht schoner, verhogen de biodiversiteit en werken positief op het gemoed. Waar geen auto’s gestald staan of passeren, ontstaat er extra ruimte voor leuke dingen. Burgemeester Anne Hidalgo van Parijs heeft dat goed begrepen. Onder haar impuls zijn de afgelopen jaren tienduizenden bomen geplant, grote stroken asfalt onthard en kilometers nieuwe fietspaden aangelegd. Bij mijn bezoek aan de lichtstad enkele weken geleden viel de vredigheid langs sommige grote boulevards op. Die stond in schril contrast met de hectische drukte op enkele toeristische hotspots, maar dat is een aparte problematiek.
Lang mijmeren over het Parijse succesverhaal zat er niet in. Eens thuis stond de heisa rond de bomenkap in de Antwerpse deelgemeente Deurne op de voorpagina’s. Voor de aanleg van een zogenaamde keerlus voor trams zijn extra sporen nodig, en daarvoor moeten meer dan zestig bomen wijken. Ze geven welluidende straatnamen als Boekenberglei, Drakenhoflaan en Gitschotellei een extra groene glans. Buurtbewoners protesteren fel, zozeer dat het stadsbestuur het kappen on hold zet. De weerstand is begrijpelijk, ook om emotionele redenen. Van oprechte liefde voor bomen en groen tot meer individualistische nimby. Maar nuance is soms zoek. De lokale overheid compenseert de gekapte bomen elders, en de keerlus levert beter openbaar vervoer op.
Je zou nieuwe bossen duizenden jaren moeten beschermen om enige compensatie zinvol te maken
In een stedelijke omgeving zijn bomen gemiddeld na een halve eeuw aan vervanging toe. Met aanplant hangt onvermijdelijk kap samen, en als het vandaag zover is, kiest men best voor klimaatbestendige vervangers. Welke die zijn, staat nog ter discussie. Eos bezocht de boomkwekerij van de stad Antwerpen in Berendrecht, waar ze alvast geloven in de toekomst van streekeigen soorten. Bomen die hun weerstand bewezen hebben in het helse stadse klimaat, leveren de zaden voor de volgende generaties stadsgroen. Dat ze soms wat krommer zijn en lage takken vormen, maakt niet uit. Integendeel, ook stadskinderen klimmen graag.
Bossen en bomen beschermen ons tegen klimaatopwarming, onder andere omdat ze koolstof uit de lucht opnemen en vasthouden. Dat is de simplistische uitleg. Diepere inzichten vind je terug in het boek Koolstofkoorts van de Nederlandse milieujournalist en ecoloog Bart Crezee. ‘Milieuwinst die ontstaat door bossen aan te planten kan je niet verhandelen als koolstofkredieten op de internationale markt om fossiele uitstoot te compenseren’, zegt hij in de nieuwe Eos. Crezee benadrukt het verschil tussen geologische koolstof, die vrijkomt bij verbranding van fossiele brandstoffen, en de korte biologische koolstofcyclus van een nieuw bos. Je zou nieuwe bossen duizenden jaren moeten beschermen om enige compensatie zinvol te maken.
Het verhaal over bomen en (stads)klimaat is dus niet zwart-wit. En het vergt moed om verandering vol te houden. Veel Parijzenaars lusten de plannen van hun burgemeester niet. Ondank is ook in deze ’s werelds loon.
