Regelmatig bewegen houdt het brein fit. Eerdere onderzoeken wezen bijvoorbeeld uit dat lichaamsbeweging de cognitie van ouderen die een hoog risico op alzheimer of fronto-temporale dementie lopen verbetert. Helaas zijn niet alle ouderen in staat om geregeld lichamelijk actief te zijn. Neurowetenschapers van de University of California (in San Francisco) hebben daar mogelijk iets op gevonden.
Pil tegen oud brein
Ze ontdekten een eiwit (Gpld1) dat medeverantwoordelijk is voor de positieve effecten van beweging op de hersenen. En toediening van het eiwit zorgt in muizen, zonder bijbehorende lichamelijke activiteit, ook voor een fitter brein. Volgens de onderzoekers is het daarom denkbaar dat het eiwit, bijvoorbeeld via een pil, ook voor mensen beschikbaar wordt.
De wetenschappers vergeleken bloedplasma’s van actieve muizen met die van niet-actieve muizen. Daar vonden ze onder andere dat zogenoemde Gpld1-eiwit dat in de lever geproduceerd wordt. Na fysieke inspanning komt het eiwit in het bloed terecht. Uit ander onderzoek bleek al dat dit eiwit in verhoogde concentraties aanwezig is in het bloed van fysiek actieve ouderen. Daarop besloten ze het eiwit verder te bestuderen.
Meer hersencellen
Ze dienden bloedplasma van oude muizen die zeven weken lang regelmatig bewogen toe aan oude muizen die veelal stilzaten. Al na vier weken had deze behandeling effect: de stilzittende muizen scoorden beter op allerlei leer- en geheugentaken, zelfs net zo goed als de muisjes die zeven weken lang actief waren geweest. Het brein van de behandelde muizen was ook fitter. In de hippocampus – het geheugencentrum van het brein – vonden ze nieuwe hersencellen. Regelmatig bewegen zorgt ook voor de aanmaak van nieuwe neuronen.
Tot slot creëerden de onderzoekers bij een nieuwe groep muizen een overproductie van Gpld1, via genetische manipulatie. Al na drie weken behandeling scoorden ook deze muizen net zo goed op leer- en geheugentaken als normale muizen pas na zes weken geregeld bewegen zouden doen. Wederom maakte de hippocampus veel nieuwe neuronen aan.
Bewegen is beter
‘Een eventuele behandeling met het eiwit mag regelmatig bewegen niet vervangen’, waarschuwt Guillén Fernandez (hoogleraar Cognitieve Neurowetenschappen aan het Radboud Universiteit Medical Centre Nijmegen). ‘De gunstige effecten van bewegen zullen altijd groter zijn. Denk aan de toevoer van meer zuurstof, een verbeterde bloedcirculatie of een toename in welbevinden omdat bewegen vaak leuk is. En bovendien weten we nog niet welke effecten zo’n behandeling op het geheugen van mensen heeft en zijn de lange termijneffecten niet onderzocht.’ Fernandez vindt het overigens wel een interessante studie. ‘Er zijn meerder mechanismen die verklaren waarom geregeld bewegen gunstig is voor het brein. En daar is er nu een van ontdekt.’
Volgens de Amerikaanse wetenschappers vermindert het Gpld1-eiwit waarschijnlijk het aantal ontstekingen en bloedstollingen, die doorgaans juist toenemen door verouderen en gepaard gaan met dementie en cognitieve achteruitgang. De onderzoekers gaan nu verder uitzoeken hoe het levereiwit precies zorgt voor de gunstige effecten van beweging op het brein.
De bevindingen zijn gepubliceerd in Science.
