homo sapiens

Ziedaar de eerste draftversie van het ‘pangenoom’: een blauwdruk van ons DNA waarin ook de genetische variatie tussen mensen is opgetekend. Op termijn moet dit de referentie worden in genetische onderzoek, en daarmee het huidige ‘lineaire’ referentiegenoom vervangen.

Dat wij mensen onze ondergang tegemoet zullen gaan, lijdt geen twijfel. De vraag is wanneer en hoe dat zal gebeuren.

Dankzij het werk van paleogeneticus Svante Pääbo weten we dat gemiddeld twee procent van ons DNA afkomstig is van neanderthalers. Vandaag wint hij de Nobelprijs voor Geneeskunde. Eos sprak met hem in 2014: ‘Mogelijk hebben wij onze neiging tot zwaarlijvigheid geërfd van de neanderthaler’.

Hoewel mensen genetisch sterk lijken op primaten, heeft Homo sapiens veel meer succes geboekt. Volgens sommige wetenschappers hebben we dat te danken aan de ontwikkeling van taal. Biedt taal dan zo een groot overlevingsvoordeel? Indien ja, waarom is de mens dan de enige soort op aarde die er zich meester van gemaakt heeft? Je komt het te weten in deze aflevering van de Educated Idiots podcast.

Veerle Rots, laureate van de Francqui-prijs van dit jaar, heeft met haar onderzoek naar stenen artefacten de blik van archeologen op de verre prehistorie ingrijpend veranderd. Ze toonde aan dat homo sapiensen én neanderthalers al heel vroeg complexe gebruiksvoorwerpen maakten, onder meer via montage.

Waarom kunnen mensen praten en apen niet? Cognitief neurowetenschapper Rogier Mars zoekt naar verschillen in het brein tussen mens en dier. “Mensen moeten samenwerken om te overleven, en dan is communicatie cruciaal.”

We zijn voortdurend geneigd om om onze creativiteit te overschatten, stelt taalkundige Hendrik De Smet (KU Leuven). 'Onze echte creativiteit zit juist in ons vermogen te leren en wat we geleerd hebben te gebruiken.'

In de Denisovagrot werden eerder al resten gevonden van de denisovamens en de neanderthaler. Nieuw onderzoek bevestigt ook de aanwezigheid van fossiel DNA van de moderne mens. Zijn de drie menssoorten elkaar daar ooit tegen het lijf gelopen?

De schedel van een vrouwelijke Homo sapiens blijkt meer dan 45.000 jaar oud. Een recente DNA-analyse van deze en andere resten biedt inzicht in de stamboom van de eerste moderne Europeanen.