Botanische pareltjes: vaak dichterbij dan je denkt

Op de Universiteitscampus Drie Eiken van de Universiteit Antwerpen, blijken heel wat botanische pareltjes te groeien... zelfs tussen de stenen van de parkings.

Campus Drie Eiken herbergt niet enkel architecturale pareltjes (foto: Technum.be)
Orchideeënperk (Bosorchis) midden op de campus, tussen de gebouwen.
Schaafstro, levend schuurpapier
Het Behaard breukkruid heeft zich permanent geparkeerd op parking 2.
De Zwartsteel voelt zich uitstekend thuis in de afvoergrachten van de parking.

Waar zou u op zoek gaan naar zeldzame planten? Een oerwoud aan de andere kant van de wereld, temidden een overvloedige tropische bloemenpracht? Of zoekt u het dichterbij, in één van de prachtige natuurgebieden die Vlaanderen nog steeds rijk is?

Dat kan, maar je hoeft zelfs niet verder te kijken dan je neus lang is. Wij trokken er met het Departement Biologie op uit op onze eigen campus: Campus Drie Eiken in Wilrijk, een uit zijn voegen gegroeid district van de stad Antwerpen. En daar konden we met onze eigen ogen aanschouwen dat enkele zeldzame planten zich heel goed weten aan te passen aan de nieuwe, stedelijke omgeving.

Steven Jacobs, notoir diversiteitskenner van eigen kweek, was onze gids tijdens een bijzonder gesmaakte lunchwandeling. De tocht leidde ons naar behoorlijk onverwachte plekken: een verborgen, volledig overgroeid vijvertje in een bomenperkje, een vergeten hoekje naast een gebouw, en zelfs letterlijk het midden van de parking. Op het eerste zicht niet de meest fascinerende locaties, maar toch vonden we er soorten die soms maar op enkele plaatsen in de provincie Antwerpen of zelfs in Vlaanderen worden waargenomen.

De ontdekkingen waren verscheiden: orchideeën, zeldzame varens, Schaafstro, …. Die laatste is een interessant plantje. Schaafstro is een paardenstaart. Tot in het midden van de 19de eeuw werd hij veelvuldig gebruikt als schuurmiddel. Paardenstaarten zijn een geval apart: de planten kwamen al voor ten tijde van de dinosaurussen. Het is één van de oudste overblijvende plantenfamilies ter wereld. Ze zitten vol silicium (zoals in zand): vandaar de schurende werking.

Tussen de stenen van de parking vonden we het Behaard breukkruid. Dit plantje groeit hier eerder dankzij dan ondanks de auto’s. Door de veelvuldige “betreding” kan het de competitie met andere soorten overleven.

We kunnen uit deze lunchwandeling veel onthouden (waaronder de gidstalenten van Steven), maar één ding is misschien wel het belangrijkst: in onze snel veranderende wereld moeten we ook oog hebben voor die onverwachte maar waardevolle natuur op de groene plekjes die ons resten in de stad. Anders kunnen die onverwachte botanische schatten even snel weer verloren gaan. We kunnen op onze campus alvast het voorbeeld geven, door het beheer op een ecologische leest te schoeien. Steven en enkele collega’s proberen hier alvast werk van te maken.