Geschiedenis

De Eerste Wereldoorlog laat tot vandaag diepe sporen na in het landschap. Honderd jaar na dato vormt de munitie in de bodem een veiligheidsrisico en een sluimerende bron van milieuvervuiling.

De hashtag metoo heeft talloze verhalen van seksuele intimidatie aan het licht gebracht. De metoo-beweging wordt vooral met de film- en kunstwereld gelinkt, maar ook de wetenschap is er niet vrij van.

Onderscheiden worden met de Nobelprijs voor een grote medische doorbraak, dat moet toch een garantie zijn op gedegen voorafgaande research in optimale wetenschappelijke omstandigheden? Niet noodzakelijk, zo blijkt.

Het einde van mijn tocht komt in zicht. Brugge ligt op slechts 20km afstand, maar mijn route over Pourbus’ kaart toont nog leegtes. De laatste twee dagen wil ik nog enkele oude havenplaatsen bezoeken, het Oud Zwin verkennen en het mysterie rond een afgebrande hoeve onderzoeken.

De bacterie Yersinia pestisis, de veroorzaker van de pest, is naar alle waarschijnlijkheid rond 1340 Europa binnengekomen met vrachten bont via de havens van de Zwarte Zee vanuit  Sarai, in wat nu Turkije is.

1918. Nadat de feestvreugde van Wapenstilstand is weggeëbd, herneemt in België langzaam het leven van alledag. Maar voor de 315.000 soldaten die levend uit de loopgraven van WOI zijn gekomen, zal de wereld nooit meer dezelfde zijn. Hoe kunnen ze zomaar doen alsof er niks gebeurd is?

Op 9 november 1989 viel de Berlijnse Muur. Tweehonderd jaar na de Franse Revolutie was de val van de Berlijnse Muur het eindpunt van een even grote omwenteling.

14 november 1968. Voor het eerst wordt met succes een long getransplanteerd. De verdienste van een team onder leiding van professor Fritz Derom van het Universitair Ziekenhuis in Gent. ‘Ik heb de medische wereld wakker geschud,’ zegt hij. In eigen land is de stilte echter oorverdovend.

Na de jacht op Pourbus’ meet- en observatiepunten fiets ik met een stevige vaart naar de linkerbovenhoek van de kaart. Mijn gastheer van die avond woont 8 verdiepingen hoog in Blankenberge en naar het schijnt zijn de zonsondergangen met uitzicht op de polders adembenemend.

Rose Spijkerman probeert in de hoofden en harten te kijken van Belgische soldaten tijdens WOI. Ze doet dat aan de hand van de dagboeken die de jongemannen bijhielden aan het front.

Loodvervuiling associëren we met industriële activiteit, of met oude waterleidingen vervaardigd uit zware metalen. Maar er is ook natuurlijk lood.

Op 11 november 1918, om 11 uur, zwegen de wapens aan het westelijk front. Honderd jaar later blikken we terug op de laatste uren en minuten van de Grote Oorlog.

Het oorspronkelijke boek viert dit jaar zijn 200ste verjaardag en onlangs werd de zoveelste nieuwe film voorgesteld rond de beroemdste waanzinnige wetenschapper in de fictiegeschiedenis. Maar heeft dokter Frankenstein ook echt bestaan? En wie was dat dan?

Het verhaal van de iguanodons van Bernissart is uniek: nooit eerder werden zoveel bijna intacte skeletten bijeen gevonden. In een Eos Special gaan we terug naar de vondst, 140 jaar geleden. Naast de historische context presenteren paleontologen de recentste wetenschappelijke inzichten over de iguanodons.

Scheelzien of loensen is een oogafwijking waarbij de ogen niet (altijd) in dezelfde richting kijken. Maar in lichte vorm kan de aandoening een hulpmiddel zijn, bijvoorbeeld bij het tekenen en schilderen.

Toen sprong de Amerikaan Bob Beamon 8m90 ver op de Spelen in Mexico. Zo onwezenlijk ver dat raket- en andere wetenschappers er zich tot vandaag het hoofd over breken.

Maandag 24 september. Het stormachtige weekend heeft plaats gemaakt voor een blauwe hemel, stralende zon, een occasionele wolk en zuchtje wind. Op deze derde dag van mijn fietstocht kruip ik in het wiel van Bram Vannieuwenhuyze, bijzonder hoogleraar Historische Cartografie aan de Universiteit van Amsterdam, én begenadigd fietser.

Zaterdag 22 september. Vandaag start ‘Pourbus Troubadour’, een queeste waarin ik veldwerk met wetenschapscommunicatie combineer. Aan de hand van Pieter Pourbus’ 16^e-eeuwse kaart van het Brugse Vrije fiets ik een week langs de oudste wegen van de Zwinstreek. Op zoek naar restanten van het laatmiddeleeuwse landschap.