Geschiedenis

Hoe geëmancipeerd was de 16^de eeuw? Werden vrouwen op een andere manier terechtgesteld dan mannen? Kregen ze andere straffen of niet?

De tijd van de gaslantaarns, de zeppelin en de stille film. De eerste wet over intercommunales als Fluvius, Farys en Pidpa is sindsdien amper aangepast. Ik heb twintig aanbevelingen klaar voor een make-over. Cruciaal is dat deze gemeentebedrijven taken moeten overlaten aan de markt.

Plots geloofden artsen dat vrouwen goede kansen hadden om een keizersnede te overleven. Plots waren sommigen bereid om patiënten buitenspel te zetten bij onderhandelingen over hun bevalling. Of hoe een betere prognose bij buikoperaties aan het eind van de negentiende eeuw leidde tot de eerste keizersneden zonder toestemming.

We gaan even terug naar het Antwerpen van 1564, wanneer de Meirbrug geen drukke oversteekplaats was voor shoppende mensen, maar een plaats waar de terechtstellingen werden uitgevoerd.

Het dagboek van Anne Frank is wereldbekend, maar toont niet hoe joden in het prille nazi-Duitsland dagelijks op straat en thuis overleefden. De stiekem geschreven dagboeken die ik bestudeerde, tonen dat subtiel verzet onder een totalitair regime tóch mogelijk was.

In deze aflevering lezen we mee in de kroniek van Jan de Pottre, die in 1554 op de Grote Markt in Brussel de gruwelijke executie zag van Jan Pannant. Was deze straf en deze manier van terechtstellen gebruikelijk?

Radbraken, levend verbranden, onthoofden... op de Grote Markt in Brussel en de Meir in Antwerpen vonden in de zestiende eeuw verschrikkelijke executies plaats. Enkele toeschouwers beschreven de terechtstellingen in een dagboek. Historica Isabel Casteels bestudeerde die kronieken en vertelt erover in deze driedelige podcastreeks. Een kleine tijdreis, tot op het schavot.

De familie van de mensachtigen is een nieuwe tak rijker. In Turkije zijn zo’n negen miljoen jaar oude fossiele restanten van een nog onbekende apensoort gevonden. Dat zet de gangbare opvatting dat de voorouders van de Afrikaanse apen, en dus van de mens, uit Afrika kwamen op losse schroeven.

Wijn is al lang een economisch goed in Frankrijk. In de negentiende eeuw zat de consumptie ervan in de lift, maar bij transport naar een Franse uithoek of ander land bedierf de wijn geregeld. Scheikundige Louis Pasteur bestudeerde het nijpende probleem. Wat heeft hij voor wijn betekend?

Er is ophef rond een nieuwe film over Napoleon Bonaparte die in het najaar uitkomt. De Britse regisseur Ridley Scott zou Bonaparte neerzetten als een slechterik. Maar hoe turbulent Napoleons bestaan als veldheer ook was, zijn liefdesleven was nog woeliger.

Driehonderd jaar geleden overleed Antoni van Leeuwenhoek. De textielhandelaar maakte naam en faam met zijn revolutionaire microscopen, waarmee hij een geheel nieuwe wereld openbaarde. Zijn belang voor de microbiologie valt niet te overschatten. ‘Net toen iedereen begon te kijken naar het grote, richtte Van Leeuwenhoek zijn blik op het minuscule.’

Ook tien eeuwen geleden klaagden leerkrachten al over ‘luie studenten’ en zochten ze manieren om hen gemotiveerd te houden. De Byzantijnse leerkracht Niketas van Herakleia was er een meester in. Zijn Griekse gedichten over grammatica geven inzage in zijn bijzondere leven.

Beide menssoorten stonden met elkaar in contact, maar hoe frequent? Dat blijft een mysterie. Een nieuw klimaatmodel laat zien dat hun leefgebieden in bepaalde warmere periodes in elkaar overliepen, wat ontmoetingen makkelijker maakte.

Op een plek waar een luxehotel zou worden gebouwd, vonden archeologen de sierlijke ruïnes van Nero's theater.

Voor het eerst zijn wetenschappers erin geslaagd om op basis van fossiel DNA afkomstig uit een neolithische grafsite een uitgebreide familiestamboom op te stellen. Het biedt niet enkel inzicht in familierelaties, maar ook in de sociale structuur van deze gemeenschap uit de jonge steentijd.

In een dorp in het huidige Jordanië stierf negenduizend jaar geleden een kind. Hij werd onder de vloer van zijn huis begraven, met rond zijn nek een prachtig halssnoer gemaakt uit meer dan 2.500 kraaltjes. Vijf jaar nadat het werd opgegraven, hebben archeologen dit bijzondere steentijdjuweel nu weer bij elkaar gepuzzeld.

Momenteel kan je in de bioscoop gaan kijken naar Oppenheimer, een film over de natuurkundige die ook de vader van de atoombom wordt genoemd. Ook België speelde een rol. Ons land zorgde er tijdens de Tweede Wereldoorlog voor dat de VS konden beschikken over uranium.

Plat, rond en met beleg- dat kan alleen maar een pizza zijn! Of niet? De tweeduizend jaar oude vondst uit Pompeï toont zeker iets anders.