Geschiedenis

Romeinse ‘soldatentempel’ ontdekt in Oost-Nederland
Nederland is een Romeinse hotspot rijker. Aan de Rijn vlakbij de Duitse grens zijn de overblijfselen ontdekt van een tempel uit de keizertijd. Vooral in de buurt gelegerde militairen kwamen er de hogere machten aanbidden.

De oorsprong van de Zwarte Dood ligt in Kirgizië
DNA afkomstig van een middeleeuwse begraafplaats onthult de oorsprong van de dodelijke pandemie.

De opkomst en tragische neergang van het eiland Testerep
Tientallen eilanden en dorpen werden in de loop der eeuwen verzwolgen door het wassende water van de Noordzee. Van één eiland in het bijzonder zindert de herinnering levendig na: Testerep. Archeologen starten een gelijknamig onderzoek naar de geschiedenis van het kustlandschap in en rond Oostende, dat ook aanbevelingen voor de toekomst moet opleveren.

‘De mens kon al heel vroeg abstract denken’
Veerle Rots, laureate van de Francqui-prijs van dit jaar, heeft met haar onderzoek naar stenen artefacten de blik van archeologen op de verre prehistorie ingrijpend veranderd. Ze toonde aan dat homo sapiensen én neanderthalers al heel vroeg complexe gebruiksvoorwerpen maakten, onder meer via montage.

Prehistorische spinnen toch bewaard dankzij bijzonder proces
In Zuid-Frankrijk bewaarden microalgen prehistorische spinnen voor de eeuwigheid.

Vroegmiddeleeuwse Engelse koningen aten minder vlees dan gedacht
In het vroegmiddeleeuwse Engeland aten koningen niet meer vlees dan hun onderdanen.

Landbouwrevolutie begon na samensmelting van twee groepen jagers-verzamelaars
Waar komen de eerste landbouwers en bij uitbreiding wij, Europeanen, nu echt vandaan? Nieuw onderzoek met DNA-spitstechnologie werpt een opmerkelijk ander licht op wat de wetenschap tot nog toe aannam.

‘De aprilvis is zijn onschuld verloren’
Waar komt de 1 apriltraditie eigenlijk vandaan, en is er nog plaats voor in tijden van fake news? En hoe zit het met wetenschappelijke aprilgrappen? ‘Echt onderzoek is grappiger, juist omdat het echt is.’

5300 jaar oude schedel vertoont sporen van pijnlijke ooroperatie
Een vrouwenschedel uit Spanje vertoont sporen van een pijnlijke - en geslaagde - operatie. Het is tot nu toe het vroegste bewijs van een medische ingreep aan het oor.

Een ruildeal met mensen als inzet
Oekraïense vluchtelingen worden opgehaald aan de Poolse grens en krijgen snel onderdak aangeboden in Europese landen. Lang niet alle vluchtelingen kunnen op die hulp rekenen: nieuw onderzoek toont hoe het Westen decennialang zijn verantwoordelijkheid heeft beperkt door hen onder te brengen in ‘derde landen’.

Wetenschappelijk racisme
Hoewel het concept ras zijn wetenschappelijke betekenis verloren heeft, wordt het in de praktijk al dan niet bewust nog steeds gebruikt om te discrimineren.

Endurance teruggevonden in ijzige Weddellzee
Na bijna 107 jaar is het wrak van de Endurance gevonden op ruim drie kilometer diepte in de ijskoude Antractische Weddellzee. Oceanograaf Jan Stel schreef een blog over de bijzondere geschiedenis van dit scheepswrak.

Prehistorische reuzenhaai minder groot dan gedacht
Een nieuw onderzoek werpt een ander licht op de megalodon. Was die iconische reuzenhaai uit de prehistorie wel altijd zo monsterachtig groot als paleontologen veronderstellen en regisseurs van actiefilms beweren?

‘Schoothondjesmutatie’ al aanwezig bij de oerwolf
Kleine hondenrassen zijn doelbewust door de mens gefokt. Maar een genetische mutatie die de lichaamsgroei beperkt was al aanwezig bij de voorouder van de hond, de wolf.

Wat universitaire tradities en carnaval met elkaar gemeen hebben
De universitaire wereld heeft carnavaleske kantjes en omgekeerd. Sylvia Wenmackers neemt elf overeenkomsten door.

Dino’s stierven uit in de lente
De meteoor die 66 miljoen jaar geleden zowat alle niet-vliegende dinosauriërs uitroeide, stortte op de aarde neer in de lente. Dat ontdekte een team van onderzoekers in fossiele botten van lepelsteuren die omkwamen bij de inslag.

Hoe superbergen het leven op aarde een zetje gaven
In de geologische geschiedenis van de aarde ontstonden twee keer superbergen: bergketens drie tot vier keer zo uitgestrekt als de Himalaya. Die bergen speelden mogelijk een rol bij de ontwikkeling van het leven op aarde.

Caleidoscopische archeologie
Archeologie is hard labeur. De multidisciplinaire wetenschap wordt tegenwoordig ook bijgestaan door de nieuwste technologie. Je leest er alles over in de nieuwe Eos.