Geschiedenis

Nederland is een Romeinse hotspot rijker. Aan de Rijn vlakbij de Duitse grens zijn de overblijfselen ontdekt van een tempel uit de keizertijd. Vooral in de buurt gelegerde militairen kwamen er de hogere machten aanbidden.

DNA afkomstig van een middeleeuwse begraafplaats onthult de oorsprong van de dodelijke pandemie.

Tientallen eilanden en dorpen werden in de loop der eeuwen verzwolgen door het wassende water van de Noordzee. Van één eiland in het bijzonder zindert de herinnering levendig na: Testerep. Archeologen starten een gelijknamig onderzoek naar de geschiedenis van het kustlandschap in en rond Oostende, dat ook aanbevelingen voor de toekomst moet opleveren.

Veerle Rots, laureate van de Francqui-prijs van dit jaar, heeft met haar onderzoek naar stenen artefacten de blik van archeologen op de verre prehistorie ingrijpend veranderd. Ze toonde aan dat homo sapiensen én neanderthalers al heel vroeg complexe gebruiksvoorwerpen maakten, onder meer via montage.

In Zuid-Frankrijk bewaarden microalgen prehistorische spinnen voor de eeuwigheid.

In het vroegmiddeleeuwse Engeland aten koningen niet meer vlees dan hun onderdanen.

Waar komen de eerste landbouwers en bij uitbreiding wij, Europeanen, nu echt vandaan? Nieuw onderzoek met DNA-spitstechnologie werpt een opmerkelijk ander licht op wat de wetenschap tot nog toe aannam.

Waar komt de 1 apriltraditie eigenlijk vandaan, en is er nog plaats voor in tijden van fake news? En hoe zit het met wetenschappelijke aprilgrappen? ‘Echt onderzoek is grappiger, juist omdat het echt is.’

Een vrouwenschedel uit Spanje vertoont sporen van een pijnlijke - en geslaagde - operatie. Het is tot nu toe het vroegste bewijs van een medische ingreep aan het oor.

Oekraïense vluchtelingen worden opgehaald aan de Poolse grens en krijgen snel onderdak aangeboden in Europese landen. Lang niet alle vluchtelingen kunnen op die hulp rekenen: nieuw onderzoek toont hoe het Westen decennialang zijn verantwoordelijkheid heeft beperkt door hen onder te brengen in ‘derde landen’.

Hoewel het concept ras zijn wetenschappelijke betekenis verloren heeft, wordt het in de praktijk al dan niet bewust nog steeds gebruikt om te discrimineren.

Na bijna 107 jaar is het wrak van de Endurance gevonden op ruim drie kilometer diepte in de ijskoude Antractische Weddellzee. Oceanograaf Jan Stel schreef een blog over de bijzondere geschiedenis van dit scheepswrak.

Een nieuw onderzoek werpt een ander licht op de megalodon. Was die iconische reuzenhaai uit de prehistorie wel altijd zo monsterachtig groot als paleontologen veronderstellen en regisseurs van actiefilms beweren?

Kleine hondenrassen zijn doelbewust door de mens gefokt. Maar een genetische mutatie die de lichaamsgroei beperkt was al aanwezig bij de voorouder van de hond, de wolf.

De universitaire wereld heeft carnavaleske kantjes en omgekeerd. Sylvia Wenmackers neemt elf overeenkomsten door.

De meteoor die 66 miljoen jaar geleden zowat alle niet-vliegende dinosauriërs uitroeide, stortte op de aarde neer in de lente. Dat ontdekte een team van onderzoekers in fossiele botten van lepelsteuren die omkwamen bij de inslag.

In de geologische geschiedenis van de aarde ontstonden twee keer superbergen: bergketens drie tot vier keer zo uitgestrekt als de Himalaya. Die bergen speelden mogelijk een rol bij de ontwikkeling van het leven op aarde.

Archeologie is hard labeur. De multidisciplinaire wetenschap wordt tegenwoordig ook bijgestaan door de nieuwste technologie. Je leest er alles over in de nieuwe Eos.