Natuur & Milieu

Dat de natuur waardevol is voor de mens, is al sinds enkele decennia duidelijk. Maar hoe zit die relatie tussen menselijk welzijn en natuur nu juist in elkaar? Je hoort het van drie experts op de Dag van de Wetenschap in de zoo van Antwerpen.

Michèle en Frank zijn twee gedreven burgerwetenschappers die zich het afgelopen jaar hebben ondergedompeld in de fascinerende wereld van de houtanatomie. Luiza Mitrache van het AfricaMuseum sprak hen over de uitdagingen en ontdekkingen van hun werk: ‘De eerste keer dat we de microscopische beelden zagen, was echt een wow-moment!’

Vooral stikstof, en pas in tweede instantie de klimaatverandering, is de belangrijkste oorzaak van de verschuiving in verspreiding van veel plantensoorten. Dat toonden Pieter Sanczuk (UGent) en zijn collega’s met de databank van vegetatie-opnames forestREplot.

Wetenschapsjournalist Liesbeth Gijsel deed tien jaar geleden voor het eerst mee met een burgerwetenschapsproject. Inmiddels ziet ze citizen science als een kans om iets te ondernemen. Want meten is weten, en kennis kan leiden tot verandering.

Plankton dat afhankelijk is van zonlicht om te overleven, kan zich zonder ledematen of aandrijving naar het oceaanoppervlak bewegen. De microscopisch kleine organismen hebben wel een geheim wapen: ze kunnen zichzelf oppompen als een ballon.

Mannetjesmuizen die een pak rammel dreigen te krijgen van een ander mannetje, gebruiken een vrouwtje om de aandacht van het agressieve mannetje af te leiden en zo een nakend conflict te vermijden.

Als de kasseien op onze wielerheuvels konden praten, dan zouden ze niet alleen vertellen over heldendaden van Tom Boonen of Lotte Kopecky. Ze nemen ons ook mee miljoenen jaren terug in de tijd. Geoloog Jasper Verhaegen vertelt in deze aflevering over de geschiedenis van onze grond.

Er is geen plant in de wereld die op meer vakantiefolders staat dan de kokospalm, het symbool voor een tropische strandvakantie. Het klinkt dus misschien wat raar, maar in de tropen is er een tekort aan kokosnoten – niet aan noten om op te eten, maar wel om te planten. Gelukkig ontwikkelden we een manier om met een enkele kokosnoot een heel veld vol te planten.

De enigmatische wezens met acht armen en drie harten coördineren hun team en straffen opportunistische leden zelfs met een welgemikte stomp van een tentakel.

De poon is in veel opzichten een fascinerend wezen. Zo heeft de vis die op de zeebodem leeft poten met smaakpapillen in verwerkt.

Hoe dragen ecolabels op voedselproducten bij aan de welvaart van boeren? We doken in het ontwerp van deze labels en ontdekten dat de zogenaamde “wortels” het meest effectief zijn in het verhogen van de inkomsten van gecertificeerde boeren.

Tomatenplanten in Vlaamse proeftuincentra dragen momenteel sensoren die de beweging van hun bladeren oppikken. Zo kan een teler op termijn de ideale temperatuur, licht- en waterhoeveelheid voorzien en snel ingrijpen bij stress.

Met haar monochrome vacht is de zebra ongetwijfeld een van de meest iconische dieren van het Afrikaanse continent. Maar eerlijk: zijn het nu witte strepen op een zwarte vacht of zwarte strepen op een witte vacht?

Zeevogels, zoals pinguïns en albatrossen, hebben zeer gevoelige snavels die hen kunnen helpen bij het vinden van voedsel.

De wateranolis (Anolis aquaticus) kan een luchtbel op zijn neus vasthouden wanneer hij onder water duikt.

Wetenschappers proberen om de taal van potvissen te ontcijferen. Een beter begrip van hun communicatie en gedrag geeft niet alleen een inkijk in hun wereld, maar ook in hoe wij als mens naar de fascinerende zeezoogdieren kijken.

Met een prijs van meer dan duizend euro per kilogram zijn truffels een ware delicatesse. Maar het onderzoek naar truffels onthult ook een fascinerend verhaal over de samenwerking tussen planten en schimmels, cruciaal voor het meeste leven op aarde.