Terwijl het psychiatrisch handboek DSM nog steeds alleen verwijst naar ernstige verwondingen, seksueel geweld en levensbedreigende situaties, is dat in de brede maatschappij anders. Moeten we wat zuiniger omspringen met die term?
Een harde, doffe klap. In slow motion beschreef zijn lichaam een perfecte boog en kwam met een smak op straat terecht. Zijn fiets verhakkeld, hijzelf roerloos op de grond.
Mijn vriendin en ik keken als bevroren toe. Gelukkig hadden andere omstaanders wel de tegenwoordigheid van geest om een ambulance te bellen. Na enkele minuten ontwaakten we uit onze verdoving, stapten terug de fiets op en vervolgden met knikkende knieën onze weg naar school. Vervolgens schoven we onze banken in en volgden de lessen. We maakten er verder geen woorden aan vuil.
Toen vorig jaar een jongen tijdens het buitenlandse scoutskamp van mijn oudste zoon een ongeluk kreeg, werd een heel draaiboek uitgerold. Hij was met heel wat groepsgenoten ’s nachts stiekem op stap gegaan. Daarbij kwam hij lelijk ten val en liep een schedelbreuk op. Meteen werd elke ouder door de leiding persoonlijk opgebeld. Toen onze kinderen de volgende dag naar huis kwamen, stond een ploegje van het Rode Kruis klaar om hen op te vangen. Als ouders kregen wij een brochure doorgemaild: ‘Hoe ga je om met schokkende gebeurtenissen?’
Natuurlijk ging het hier om een vriend, die gelukkig volledig herstelde. Dat is iets anders dan een vreemde zien verongelukken. Maar de tijden zijn wel degelijk sterk veranderd. Bijna iedereen krijgt in zijn leven te maken met een schokkende gebeurtenis. Hoe lang die op je netvlies gebrand blijft en of je er ook een trauma aan overhoudt, verschilt sterk van persoon tot persoon. Mijn zoon vond al die begeleiding niet nodig, maar ik kan me voorstellen dat het voor anderen wél een hele steun was.
In België en Nederland beschrijft minstens een op de tien moeders haar bevalling als traumatisch
Wat is een trauma? En wie krijgt posttraumatische stress? De ideeën daarover verschuiven. Terwijl het psychiatrisch handboek DSM nog steeds alleen verwijst naar ernstige verwondingen, seksueel geweld en levensbedreigende situaties, is dat in de brede maatschappij anders. Zo omschrijft in België en Nederland minstens een op de tien moeders haar bevalling als traumatisch. Maar ook een echtscheiding noemen we soms traumatisch, net als een ontslag, een jeugd met emotioneel afwezige ouders of een vriend die je alleen ziet staan als hij je nodig heeft. Het lijkt wel of iedereen trauma’s heeft.
Misschien moeten we wat zuiniger omspringen met die term. Uit respect voor de mensen die écht een trauma hebben. Dat wil niet zeggen dat we al de rest onder de mat schuiven. Zoals trauma-expert Agnes van Minnen verderop zegt: “Je kunt een rotleven hebben, en dat kan evenveel impact hebben als een trauma. Maar er hoort een ander soort problematiek bij.”
In de nieuwe editie hebben we het uitgebreid over trauma. Juist omdat het steeds aanweziger lijkt. Naast alle terminologische discussies blijft het belangrijkste natuurlijk dat problemen behandeld worden, en zo mogelijk voorkomen. En dat is niet alleen de taak van psychologen.
