Raphaël Liégeois, de Belgische astronaut in opleiding, heeft zijn basistraining er bijna opzitten. Hoe heeft hij het afgelopen jaar aan de ESA-astronautenacademie beleefd?
Beeld: Raphaël Liégeois tijdens een bezoek aan het NASA Lyndon B. Johnson Space Center in Houston in december 2023.
Eind 2022 stelde het Europees Ruimte Agentschap (ESA) in Parijs trots haar nieuwe lichting astronauten voor. Daar zit met Raphaël Liégeois zoals bekend ook een Belg bij. Sinds zijn selectie is het leven van de 35-jarige Waal helemaal veranderd. Hij verhuisde met zijn vriendin en twee jonge kinderen naar Keulen, waar zich het opleidingscentrum van het ESA bevindt. In april 2023 begon Liégeois er, samen met vier andere ‘beroepsastronauten’ in opleiding, aan zijn training. Het gaat om een basisopleiding van één jaar waarbij de toekomstige astronauten onder meer kennismaken met de beginselen van de ruimtevaart, leren hoe ruimtevaarttuigen zoals capsules en ruimtestations bediend en bemand worden, oefenen voor een ruimtewandeling en zich daarnaast ook een mondje Russisch eigen maken.
Terwijl zijn basistraining nog niet eens is afgelopen zag Liégeois in januari al wel een andere astronaut uit zijn lichting naar de ruimte vertrekken. De Zweed Marcus Wandt vloog mee met een private missie van het Amerikaanse bedrijf Axiom Space. De bestemming was het ruimtestation ISS, waar ook Liégeois over enkele jaren naartoe zal gaan. Wandt werd echter geselecteerd als ‘reservist’ en behoort niet tot het vaste astronautenkorps van het ESA – de reservisten krijgen slechts een beperkte, missie-specifieke training. Zijn ruimtemissie duurt ook maar een tweetal weken – eind deze week zou hij moeten terugkeren.
We konden Liégeois even spreken tijdens een ruimtevaartconferentie die eind januari plaatsvond in Brussel. Wat dacht en voelde hij toen hij zijn ‘jaargenoot’, met wie hij vorig jaar nog even samen heeft getraind in Keulen, zijn eerste ruimtevlucht zag maken? ‘Ik ben superblij voor Marcus. Tijdens de lancering en in het ISS zag hij er heel relaxed uit. Maar als jachtpiloot van opleiding is hij dan ook wel wat gewoon. En natuurlijk dacht ik ook: straks zit ik daar.’
Nochtans werd Marcus Wandt nog maar goed een jaar geleden geselecteerd als astronaut, net als jou. Zou ook jij nu al klaar zijn voor een ruimtemissie?
‘Fysiek wel, want daar werden we op geselecteerd. Maar wij worden als beroepsastronauten opgeleid voor langdurige missies van ongeveer een half jaar waarbij we verschillende verantwoordelijkheden hebben en diverse taken moeten uitvoeren. En daarvoor moeten we worden getraind. De reservisten zijn juist uitgekozen om onder meer korte missies zoals die van Axiom Space te bemannen. Dan is het wel een pluspunt als je zoals Marcus al piloot bent.’
De basistraining loopt in april af. Wat volgt er daarna?
‘Dan begint de pre-assignment training, waarin we ons verder gaan verdiepen in onder meer het ISS en de onderdelen waaruit het ruimtestation bestaat en de systemen waarmee het wordt bediend en bestuurd. Althans, dat zal zo zijn voor vier van de vijf beroepsastronauten in opleiding. Een van ons wordt immers al in mei aan een missie toegewezen en zal dan naar Houston vertrekken, voor een missie-specifieke training in het opleidingscentrum van de Nasa.’
Doorgaans ben je in Keulen. Voelt de training daar als een voltijdse job?
‘Qua aantal uren is het daarmee vergelijkbaar, ja. Met het verschil dat we een heel gevarieerd programma hebben en er bij elk onderdeel maximale focus van ons wordt verlangd. Daar voel ik mezelf ook toe verplicht, ook al door de lesgevers die zich maandenlang hebben voorbereid om ons te instrueren.
‘Ik duik niet meer in hersenonderzoek, maar in een zwembad’
Onlangs had ik een hele dag training in een zwembad, omdat de omstandigheden dan wat in de buurt komen van de gewichtloosheid, waardoor je bijvoorbeeld een ruimtewandeling kunt oefenen. De dag voordien had ik die training grondig voorbereid, en de dag nadien volgde een uitgebreide evaluatie. Zo kan één activiteit al gauw een hele week in beslag nemen.’
Wat vond je het zwaarst tot nog toe?
‘Dat is niet de training zelf, maar het feit dat ik zo vaak weg ben van huis. We gaan vaak op verplaatsing, en daar komen dan ook nog eens conferenties zoals deze bij. Ons gezin moet naar een nieuw evenwicht zoeken sinds we verhuisd zijn naar Keulen (Liégeois werkte voorheen als hersenonderzoeker aan de universiteiten van Genève en Lausanne, red.). Ook al omdat we nu in een land wonen waar niet iedereen Engels spreekt.’
Ik had verwacht dat je de stoomcursus Russisch zou noemen.
‘We hebben in totaal acht weken Russisch gehad. Dat was natuurlijk niet gemakkelijk, maar ik had het eigenlijk moeilijker verwacht. Het viel al bij al nog mee.’
Mis je de wetenschap soms niet, het hersenonderzoek, waarvoor je uiteindelijk jarenlang hebt gestudeerd?
‘Ik volg mijn domein nog, ik lees af en toe bijvoorbeeld weleens een nieuw onderzoek dat is verschenen. Maar ik duik er nu natuurlijk niet meer echt in. (lacht) Dat doe ik nu in een zwembad. Dat mis ik trouwens wel. Als wetenschapper had ik de luxe en tijd om zaken heel grondig te bestuderen. Dat is in de huidige training vaak niet zo. We worden in zoveel verschillende domeinen onderwezen dat niet er niet op elk detail kan worden ingezoomd. Daar is geen tijd voor, en die diepgang mis ik dus wel een beetje.’
Behalve een doctoraat in de hersenwetenschappen bezit je ook het diploma van ballonvaarder. Heb je sinds je selectie nog gevlogen?
‘De laatste keer was in januari 2023, een jaar geleden dus. Sindsdien heb ik er geen tijd meer voor gehad. Ik denk dat ik zelfs mijn licentie zou moeten vernieuwen, als ik ooit nog eens zou willen vliegen.’
