We denken met z’n allen dat kinderen voortdurend Engelse woorden gebruiken. Neem bijvoorbeeld crazy, oh my god of shit. Maar klopt dat wel? In mijn onderzoek zocht ik het uit. Spoiler alert: het antwoord zal je verbazen.
“We begrijpen onze kinderen niet meer!”
“Verdwijnt het Nederlands straks?”
“Spreekt iedereen later alleen nog maar Engels?”
De laatste jaren is de bezorgdheid over de impact van het Engels op het Nederlands een hot topic, vooral wanneer het gaat om Engelse woorden uit de Vlaamse kindermond. Is het Engels van kinderen inderdaad too much?
Om die vraag te beantwoorden gingen ik in 2021 op pad met camera’s en microfoons. Ik filmde 26 Vlaamse kinderen tussen 6 en 13 jaar, goed voor 114 uur aan gesprekken. De kinderen spraken met een onderzoeker, voerden een gesprekje met hun vrienden, vulden een taaltest in en vertelden ons wat zij nu eigenlijk zelf denken over het Engels in het Nederlands. Dat arsenaal aan verschillende contexten was belangrijk. Zo konden we op zoek gaan naar een hotspot voor Engelse woorden: dé plaats waar het Engels totally de pan uit swingt.
Cringen bij de onderzoeker
Vinden we die hotspot wanneer kinderen in gesprek gaan met een onderzoeker? Nope, not really. Het aantal Engelse woorden blijft daar alvast bijzonder laag. In een-op-een gesprekken over hun zotste hobby’s, meest fantastische BFF’s en crazy vakantie-avonturen, gebruiken de kinderen nagenoeg geen Engels. Stel je een kind voor dat maar niet kan stoppen met vertellen over een fantastische schoolreis. In tien minuten zal dat kind 170 zinnen uitspreken. Verrassend: in die eindeloze woordwaterval zullen maar 5 zinnen een Engels woord bevatten.
“Engels gebruiken tegen de onderzoeker is gewoon cringe”
De kinderen gaven hiervoor zelf een verklaring. Ze vermijden bewust Engelse woorden met ‘oudere mensen’. “Ik dacht dat de onderzoeker die Engelse woordjes niet zou begrijpen”, “Engelse woorden zijn dan ongepast” of ook “Engels gebruiken tegen de onderzoeker is gewoon cringe” (zo beschamend dat het je ineen doet krimpen, nvdr).
Bonden met BFF’s
Verandert er iets wanneer kinderen met elkaar praten? Definitely, yes! Dan zien we een kleine boost in het Engels. In die context treedt de jongerentaalfunctie van het Engels in werking. Engelse woorden dienen daar om de vriendengroep bij elkaar te houden en buitenstaanders uit te sluiten. Daarom verdwijnen woorden als wazzup, bruh en noncha snel. Zodra ouders of leerkrachten ze gebruiken, zijn ze niet meer cool. “Outdated, enal”, is wat de kinderen zelf zouden zeggen.
Positief evalueren: een hotspot?
In gesprekken met de onderzoeker en met vrienden vonden we al met al weinig Engels. We gingen daarom op zoek naar verdere hotspots voor Engelse woorden. En die vonden we. Kinderen en jongeren houden zich graag bezig met het evalueren van mensen, dingen en gebeurtenissen (“Die broek is mooi!” of “Jij bent echt lief!” en “Dat is zo irritant”). Terwijl ze dat doen, maken ze enthousiast gebruik van het Engels. Vooral wanneer kinderen ouder dan 12 een positief oordeel uiten, gebruiken ze opnieuw iets meer Engelse woorden. Dat is dope! Crazy shit!
Is positieve evaluatie dan een hotspot voor Engels bij kinderen? Ja en neen. Enerzijds vinden we daar het grootste aandeel aan Engelse woorden van het onderzoek. In zekere zin is positieve evaluatie dus een hotspot. Anderzijds blijft de invloed van het Engels echt beperkt. Het Engels is dus geen vervanger van het Nederlands, maar een extra smaakmaker.
Niet cool, maar cooooooool
Vergelijken we de verwachtingen van volwassenen met wat kinderen effectief doen, dan ontstaat er een mismatch. Volwassenen denken namelijk dat kinderen voortdurend Engels in het Nederlands gebruiken. Ons onderzoek toont aan dat het eigenlijk gaat om een minieme hoeveelheid: denk aan de 5 zinnen met Engels in de tien-minuten-durende uitleg over de schoolreis. Dat komt zeker niet overeen met ‘voortdurend’ Engels gebruiken.
Waar komt die verwachting dan vandaan? We hebben enkele aanwijzingen. Ten eerste vallen Engelse woorden gewoonweg op. Als je een Nederlandstalige zin hoort, met één Engels woord (Je bent zo nice vandaag), dan zal je aandacht meteen naar dat ‘vreemdklinkende’ Engelse woord gaan. Bovendien spreken de kinderen die Engelse woorden vaak op een speciale manier uit. Nice wordt niiiice en cool wordt cooool. Klinkers worden verlengd en dat valt opnieuw op. Tot slot duiken er bij sommige Engelse woorden ook coole handbewegingen op. Al die factoren zorgen ervoor dat Engelse woorden opvallen en zo misschien onze verwachting van Engels bij kinderen wat opblazen. Craaaaazy, right?
Meer weten? Dit stuk is gebaseerd op een combinatie van wetenschappelijke artikels. Meer informatie, evenals een link naar de artikels, vind je op de website van Project OMG.
Melissa Schuring dingt mee naar de Vlaamse PhD Cup 2025. Ontdek meer over dit onderzoek op www.phdcup.be.
