Ergens in het midden van deze intrigerende illustratie bevindt zich de zon. De afbeelding is een still uit een bijzondere animatiefilm die in september gepubliceerd werd door de Europese ruimtevaartorganisatie ESA.
Ergens in het midden van deze intrigerende illustratie bevindt zich de zon – een van de pakweg vierhonderd miljard sterren in ons Melkwegstelsel. De rozerode vlekken zijn gas- en stofnevels in de omgeving van de zon waarin nieuwe sterren worden geboren. De afbeelding is een still uit een animatiefilm die in september gepubliceerd werd door de Europese ruimtevaartorganisatie ESA.
Het 3D-beeld is gebaseerd op waarnemingen van de Europese ruimtetelescoop Gaia. Die heeft sinds de lancering in 2013 de posities, afstanden en bewegingen van twee miljard sterren opgemeten. Eerder leidde dat al tot een veel beter inzicht in de ruimtelijke structuur van het Melkwegstelsel.
Door ook de kleuren van sterren heel precies te bepalen, kon Gaia ook de ligging van kosmische stofwolken in kaart brengen. Van een ster die zich – van ons uit gezien – vóór zo’n stofwolk bevindt, komt het licht ongehinderd aan. Maar het licht van sterren áchter een stofwolk wordt deels geabsorbeerd, en krijgt een rodere kleur, net als het licht van de ondergaande zon op een stoffige zomerdag.
Gaia heeft die zogeheten interstellaire extinctie bepaald voor maar liefst 44 miljoen sterren. Zo kon de driedimensionale verdeling van stofwolken tot op 1.500 lichtjaar afstand achterhaald worden. Waarnemingen van 87 extreem jonge, zware en heldere sterren wezen bovendien uit dat de nevels ook veel heet gas bevatten. Het zijn kraamkamers van nieuwe sterren.
Bovenaan de Gaia-‘foto’ is nog iets te zien van de spiraalstructuur van het Melkwegstelsel. Het centrum van het stelsel bevindt zich buiten beeld aan de bovenzijde. De grote nevel rechtsonder is de Gumnevel, in 1955 ontdekt door de Australische astronoom Colin Gum. Hierin bevindt zich het uitdijende overblijfsel van een supernova die 11.000 jaar geleden explodeerde.
Gaia verrichtte zijn laatste waarnemingen begin dit jaar, maar sterrenkundigen zijn nog jarenlang zoet met de analyse van de vele meetgegevens.
