Natuurwetenschappen

Martinus ‘Tini’ Veltman verenigde samen met zijn promovendus Gerard ’t Hooft de elektromagnetische kracht met de zwakke kernkracht, twee van de vier fundamentele natuurkrachten. Het leverde het duo in 1999 de Nobelprijs op. Veltman is op op 89-jarige leeftijd overleden.

De opstart van de Large Hadron Collider (LHC) op 10 september markeert het begin van een nieuwe periode in de natuurkunde van het allerkleinste. Deeltjesfysici gaan in het onbetreden energiegebied van de teraelektronvolts op zoek naar antwoorden op fundamentele vragen. Het gevierde ‘standaardmodel’ staat voor zijn lakmoestest. De Nederlandse Nobellaureaat Martinus Veltman is een van die briljante geesten die de meest succesvolle theorie uit de natuurkunde hebben opgebouwd.

De wetenschap mag dan ontstaan zijn uit gezond verstand, ze is niet zonder meer het verlengstuk ervan.

In het jaar 2000 werd aangekondigd dat het volledige humane DNA bepaald was. Maar was dat wel zo? De nieuwste biotechnologie en bioinformatica technieken zetten twintig jaar later de gebrekken van het meest ambitieuze project in de biologie recht.

Het was natuurlijk een klotejaar, maar de wetenschap deed wetenschapswatcher Hetty Helsmoortel ook vaak glimlachen. En dus presenteert ze je met veel plezier: het jaar in wetenschappelijke faits divers.

Tijdens deze epidemie gaat veel desinformatie viraal, maar net zo goed worden er uit correcte aannames onjuiste conclusies getrokken. Wetenschapsfilosoof Sylvia Wenmackers vond acht denkfouten over covid-19 die te maken hebben met kansrekening. 

We mogen dan misschien voorlopig even niet op restaurant, maar wij presenteren u een wiskundige menukaart om duimen en vingers bij af te likken!

Wiskunde en fysica zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Maar wiskunde speelt in veel meer domeinen een belangrijke rol, merkt blogger Hannelore Prinsen op: 'Net zoals met mensen die verliefd zijn, zie ik het gezicht van de wiskunde overal verschijnen'.

Om de zoveel dagen ‘een ziekenhuis erbij’ is véél minder dramatisch dan ‘een verdubbeling van het aantal opnames’. Ook wiskundige Dirk Huylebrouck legt het risico van exponentiële groei nog eens uit.

Op 1 oktober 2022 stopt de stroomproductie in kernreactor Doel 3. Op 1 februari 2023 is het de beurt aan Tihange 2. En in 2025 zullen tot nader order de resterende reactors hun laatste elektriciteit leveren. Het Belgische nucleaire park is dan klaar voor sloop. Maar hoe doe je dat, een kerncentrale ontmantelen? 

Hoe een volstrekt banaal getal eerst de aandacht trok van fans van sciencefiction en fantasy ... en toen ook van de wiskundigen. 

De Brit Roger Penrose, de Duitser Reinhard Genzel en de Amerikaanse Andrea Ghez mogen zich voortaan winnaars van de Nobelprijs voor Natuurkunde noemen. De Koninklijke Zweedse Academie voor Wetenschappen bekroonde het drietal dinsdagmiddag voor hun baanbrekende bijdragen aan het onderzoek naar zwarte gaten. 

Hoewel wetenschapsfilosoof Sylvia Wenmackers (KU Leuven) conflicten zoveel mogelijk vermijdt, komt ook zij weleens in een heftige discussie terecht. De oorzaak? De inspectieparadox.

Het moet niet al 7 zijn wat de klok slaat... Ook getallen groter dan een miljoen verdienen het om als favoriet bestempeld te worden!

Antonella Fioravanti is een scherpe jonge wetenschapper en de winnaar van de prestigieuze 'Eos Pipet'-prijs van dit jaar. Ja, ze werkt voor onze alma mater VUB en VIB, dus we zijn misschien een beetje bevooroordeeld. Maar vergeet ons favoritisme en laat haar verhaal je gewoon overtuigen!

Hoog bezoek deze week in het Zuid-Franse Cadarache, waar langzaam maar zeker ITER verrijst – de grootste en meest ambitieuze technische installatie ooit gebouwd. De Franse president Macron luidt er officieel de finale assemblage van de fusiereactor in. Die moet straks de droom van kernfusie als een propere, veilige en onuitputtelijke energiebron dichterbij brengen.

Onderzoekers van de Vrije Universiteit Brussel en Harvard University zijn er voor het eerst in geslaagd om nabije-veld licht, dat is licht dat aan oppervlakten blijft kleven, vorm te geven.