Geschiedenis

Vandaag wordt officieel de 8 miljardste mens geboren. Daar komen nog bijna 2 miljard mensen bij. Toch duikt het gemiddelde kindertal per vrouw onder de grens waarop de populatie stabiel blijft. Begint de wereldbevolking deze eeuw al te krimpen?

De Angelsaksen kwamen in groten getale naar vroegmiddeleeuws Engeland.

Wat is er zo bijzonder aan de taal van de inwoners van Madagaskar? Of is die eigenlijk helemaal niet zo apart? En wat heeft een en ander te maken met een significante wijziging in het landschap en het uitsterven van diersoorten? Een recent onderzoek geeft antwoorden.

De Vlaamse regering laat een lijst opstellen van historische personen en gebeurtenissen die zij het kennen en onthouden waard vindt. Wat is de meerwaarde van een dergelijke canon? Historici en didactici maken zich zorgen over de officiële geschiedenispolitiek, schrijft cultuurhistoricus Jo Tollebeek.

De uitheemse flora in streken die ooit deel uitmaakten van hetzelfde koloniaal rijk vertoont een opvallende overeenkomst met elkaar. Die gelijkenissen tekenen zich sterker af naarmate de duur en de intensiteit van de koloniale periode.

Oud-DNA van dertien neanderthalers uit twee grotten in het Aziatische Altaigebergte biedt voor de eerste keer inzicht in hoe die mensen samenleefden. De grootste genetische studie van neanderthalers tot nu toe vond een vader en dochter, en verschillende andere nauwe verwanten. Voor genetische diversiteit zorgden de vrouwen die bij de groep van hun man gingen wonen.

Bij de restauratie van het Antwerpse stadhuis kwam een zware houten kist met indrukwekkend ijzerbeslag in beeld. Die zou de originele privilegiekom van Antwerpen zijn, de bewaarplaats voor de documenten met de eerste stadsrechten uit de dertiende en de veertiende eeuw.

De consumptie van cacao bleef niet beperkt tot de hoogste klasse van de samenleving bij de oude Maya's. Ook gewone huishoudens hadden toegang tot deze 'gift van de goden', zo blijkt uit een analyse van archeologische artefacten.

Dankzij het werk van paleogeneticus Svante Pääbo weten we dat gemiddeld twee procent van ons DNA afkomstig is van neanderthalers. Vandaag wint hij de Nobelprijs voor Geneeskunde. Eos sprak met hem in 2014: ‘Mogelijk hebben wij onze neiging tot zwaarlijvigheid geërfd van de neanderthaler’.

Experts deden een toevallige vondst in de rivier Trave. Ze stuitten op de 400 jaar oude overblijfselen van een vrachtschip uit de Hanzetijd. Het schip zonk omdat een maneuver fout liep.

Veel mensen gaan elke zomer op reis. Ze pakken hun koffer en ze verlaten hun (t)huis voor een aantal weken. Maar... Denk daar eens over na. Hoe gek is dit concept eigenlijk?! Hoe is dit ooit begonnen? Wie waren de eerste mensen die op reis vertrokken en waarom? Sociocultureel antropoloog Noël Salazar (KU Leuven) neemt ons mee in de geschiedenis van het reizen.

Het wereldwijde debat over dekolonisatie zet ook overheden en onderzoekers in België ertoe aan om de eigen collecties met menselijke resten te inventariseren en de context te onderzoeken waarin ze zijn verzameld.

De domesticatie van de hond vond plaats in Azië. Dat blijkt uit een analyse van fossiel DNA afkomstig van wolven uit de ijstijd. Ook in het nabije Oosten werden wellicht wolven gedomesticeerd.

Nederland is een Romeinse hotspot rijker. Aan de Rijn vlakbij de Duitse grens zijn de overblijfselen ontdekt van een tempel uit de keizertijd. Vooral in de buurt gelegerde militairen kwamen er de hogere machten aanbidden.

DNA afkomstig van een middeleeuwse begraafplaats onthult de oorsprong van de dodelijke pandemie.

Tientallen eilanden en dorpen werden in de loop der eeuwen verzwolgen door het wassende water van de Noordzee. Van één eiland in het bijzonder zindert de herinnering levendig na: Testerep. Archeologen starten een gelijknamig onderzoek naar de geschiedenis van het kustlandschap in en rond Oostende, dat ook aanbevelingen voor de toekomst moet opleveren.

Veerle Rots, laureate van de Francqui-prijs van dit jaar, heeft met haar onderzoek naar stenen artefacten de blik van archeologen op de verre prehistorie ingrijpend veranderd. Ze toonde aan dat homo sapiensen én neanderthalers al heel vroeg complexe gebruiksvoorwerpen maakten, onder meer via montage.

In Zuid-Frankrijk bewaarden microalgen prehistorische spinnen voor de eeuwigheid.