Geschiedenis

Dacht je dat archeologen enkel oude beschavingen opgraven? Dan heb je het mis. In de nieuwe podcastaflevering van Julie Van Bogaert vertellen archeologen Wouter Gheyle en Birger Stichelbaut hoe ze met hoogtechnologische methoden de impact van de twee wereldoorlogen op het landschap in kaart brengen.

Middenin de Gentse Plantentuin, onder een gigantisch kunstwerk van ROA, zwaaien op zaterdag 3 oktober de deuren open van een nieuw museum. Op een boogscheut van het S.M.A.K. en het MSK, kun je aan de rand van het Citadelpark nu ook het GUM bezoeken, het Gents Universiteitsmuseum.

'Als eenen uwer onderdanen, Kom ik uwen bijstand afsmeeken.' Laaggeletterde mensen in de negentiende eeuw vonden tóch manieren om een brief te schrijven in een gepaste taal, ook al was dat aartsmoeilijk. Ze vermeden hun dialect en gebruikten deftige woorden.

Voor velen lijken de hedendaagse quarantainemaatregelen opgelegd door de regering nieuw en onvergelijkbaar. Binnen blijven, afstand houden van vrienden van geliefden en zelfs vreemden op straat, boodschappen vooraf plannen als een militaire operatie, voortdurend op onze hoede zijn voor onze omgeving: het is slopend en zeker niet wat we gewoon zijn te doen. De opvatting dat deze maatregelen een nieuw, hedendaags verschijnsel zijn is echter verkeerd.

De liefdesbrieven tussen Héloïse en Abélard zijn een van de best bewaarde geheimen van onze geschiedenis. Al decennialang breken specialisten het hoofd over wie ze schreef. Gewapend met taalalgoritmes kon ik de ware auteur van de fascinerende correspondentie ontmaskeren.

Wat als de held in een film steeds meer op een schurk begint te lijken? Politiefilms verheerlijken vaak het buitensporig geweld van hun hoofdpersonages, zo blijkt uit mijn onderzoek als filmwetenschapper. Dat leidt tot een moreel rookgordijn dat niet losstaat van de problemen die Black Lives Matter en Defund de Police aankaarten.

Nieuw onderzoek naar de CO2-uitstoot van 56 miljoen jaar geleden levert een zoveelste waarschuwing op voor vandaag.

‘Wetenschappen’, ‘Arts’, ‘gamma’, ‘STEAM’: het zijn allemaal termen die wetenschappelijke domeinen afbakenen. Hoe brengen we het terrein het best in kaart? Wetenschapsfilosoof Sylvia Wenmackers (KU Leuven) doet een voorstel - en droomt ondertussen van een nieuw woord dat wetenschap en kunst overvleugelt.

In het Stadsarchief van Brugge is de tentoonstelling over Simon Stevin gestart. Wiskundige Dirk Huylebrouck plaatst enkele politieke bedenkingen bij die expositie.

De hominiden hadden mogelijk een biologische aanleg voor een verhoogd gevoel van pijn. 

Onze universiteiten en onze wetenschap kleuren nog te wit. Pogingen tot diversifiëren werpen traag vruchten af.

Een gangbare hypothese stelt dat Christoffel Columbus met zijn Amerikaanse ontdekkingsreizen de seksueel overdraagbare aandoening syfilis naar Europa bracht. Deze theorie is niet sluitend, en recent onderzoek vond de bacterie Treponema pallidum, verantwoordelijk voor de ziekte, terug op skeletten die kunnen dateren uit de middeleeuwen.

Zowel voor bezoekers als voor wetenschappers blijft Stonehenge een van de meest mysterieuze officiële en officieuze wereldwonderen. Dankzij een nieuwe analyse weten we waar de grote stenen waarschijnlijk vandaan komen, een vraag die eeuwenlang onbeantwoord bleef.

Als je bent wat je eet, dan ben je ook een beetje het afval dat je daarbij produceert. Dat moeten Israëlische archeologen gedacht hebben. Zij ontrafelden het lot van een verlaten nederzetting aan de hand van voedselresten.

De coronapandemie doet onze samenleving op haar grondvesten daveren. Een terugblik in de geschiedenis kan ons meer leren over de sociale impact van een pandemie op lange termijn, bijvoorbeeld de builenpest die zich in de middeleeuwen vanuit China tot in Scandinavië verspreidde.

Laatmiddeleeuwse groente- en fruitresten uit Brusselse tuinen: ze zijn intussen al lang vergaan, maar via de huidige innovatieve technieken zijn ze perfect opnieuw op te sporen. De masterproef van archeologe Rosalie Hermans (VUB) is een ode aan de nieuwe wetenschappelijke revoluties uit de moderne archeologie.

De auteurs van Koloniaal Congo, een geschiedenis in vragen willen een ‘verificatieproces’ in gang zetten en de daden en de beleving van zowel kolonisatoren als gekoloniseerden zo nauwkeurig mogelijk in kaart brengen.