Psyche & Brein

Mensen met een psychische kwetsbaarheid worden ernstiger ziek. En wie als kind vaak ziek was, of onder chronische stress lijdt, loop het risico om een psychische aandoening te ontwikkelen. Ons immuunsysteem en ons mentale welzijn beïnvloeden elkaar, ontdekte Livia De Picker (Universiteit Antwerpen). Hoe dat precies zit, vertelt ze in deze podcastaflevering.

Veel mensen hebben het gevoel dat ze liedjes uit hun jeugd na vele jaren nog steeds woord voor woord kunnen meezingen, terwijl ze feiten die ze net geleerd hebben al snel vergeten zijn. Dat gevoel klopt gedeeltelijk.

Voor het eerst hebben wetenschappers de activiteit van honderdduizenden individuele neuronen verspreid over het bijna volledige muizenbrein in kaart gebracht, terwijl de dieren een taak uitvoerden waarbij ze een beslissing moesten nemen.

Wat doe je als je kleuter heeft gemorst? Laat me raden. Je neemt een schotelvod en kuist het op. Maar wat gebeurt er als je dat niet doet en gewoon zegt: ‘Oei, wat nu?’

Wat als je overste je vraagt om iets te doen wat moreel bedenkelijk is? Zou je gehoorzamen? Of volg je je eigen moreel kompas? Emilie Caspar onderzocht wat er speelt tijdens een genocide. 'Daders zijn geen ‘verdorven’ persoonlijkheden, de context speelt een belangrijke rol.'

Wie eenzaam is, staat negatiever tegenover zichzelf en tegenover de wereld. Hoewel je verlangt naar sociaal contact, ga je het net mijden. Hoe raak je uit die vicieuze cirkel?

Een leerjaar overdoen, het klinkt logisch als je niet geslaagd bent. Maar welke gevolgen heeft zittenblijven op leerprestaties op de lange termijn, de doorstroming naar hoger onderwijs en de sociaal-emotionele ontwikkeling?

Zelfs als muizen keer op keer exact dezelfde route lopen, gebruiken hun hersenen andere neuronen om die ervaring te verwerken. Dat blijkt uit onderzoek van neurobiologen van Northwestern University.

Kinderen verlangen naar erkenning van leeftijdsgenoten. Chatbots kunnen soms een alternatief bieden, maar dat is niet onproblematisch.

De wachtlijsten voor psychotherapie blijven gigantisch. ‘Er ging nog nooit zoveel geld naar de geestelijke gezondheidszorg, maar we moeten het efficiënter gebruiken’, stelt Kirsten Catthoor. Een gesprek over de klik met de therapeut, worstelende tieners en babbelkassa’s.

Wanneer je een spannende of risicovolle activiteit onderneemt – zoals bungeejumpen, autoracen of zelfs gokken – komt er een flinke hoeveelheid dopamine vrij in het brein. Waarom doen onze hersenen dat?

Veel superhelden hebben een alter ego als journalist en in zowat elke fictiereeks duikt er wel een ambetante reporter op. Aangezien de meesten onder ons geen directe ervaring hebben met journalistiek, vormen die fictieve beelden vaak onze enige inkijk in het beroep, schrijft onderzoeker Maxine De Wulf Helskens.

Britse onderzoekers hebben een verband gevonden tussen langdurige blootstelling aan luchtvervuiling en een verhoogd risico op dementie. Het onderzoek versterkt de groeiende aanname dat luchtvervuiling niet alleen schadelijk is voor de luchtwegen, maar ook negatieve effecten heeft op het brein.

De wachtlijsten voor psychische hulp staan overvol. Kan Single Session Therapy hun leed verzachten? 'Het is geen peptalk, je doet geen valse belofte, je stelt geen diagnose.'

Je hebt zoveel energie nodig dat je de witte stof in je brein ‘opeet’.

Een combinatie van twee medicijnen die nu al worden gebruikt om kanker te behandelen, lijkt ook de veranderingen in de hersenen door alzheimer om te keren.

Wanneer je op een klok of kalender kijkt, dan lijkt de tijd iets heel concreets: meetbaar en precies. Maar wanneer het gaat om onze ervaring van tijd, is dat volledig anders. Hoe kan dat?

Mensen die seksuele synesthesie ervaren, zien kleuren of hebben bewustzijnsveranderende belevingen op het moment van een orgasme. Het wetenschappelijk onderzoek naar dit fenomeen komt nog maar net op gang. 'Mijn partners vinden het geweldig.'